Yumurta fiyatları son aylarda resmen havalandı. Aralık ayında 100-120 lira arası satılan 30'lu yumurta kolisi, bugün marketlerde ortalama 250 lirayı bulmuş durumda. Bazı yerlerde 170-180 liraya bulunabilen yumurtalar, bazı dükkanlarda ise 310 liraya kadar çıkıyor. Organik olarak etiketlenen yumurtaların fiyatı ise 400 lirayı aşıyor.
Sektör yetkilileri, yumurta üretiminde problem olmadığını ama market ve üretici arasındaki farkın hızla açıldığını belirtiyor. Ayrıca kış aylarında verimin düşmesi ve ramazan ayında tüketimin artmasının da fiyatlarda etkili olduğu söyleniyor. Ancak en büyük sebep ihracat olarak vurgulanıyor.
Bir süre önce ABD'de yaşanan kuş gribi vakaları nedeniyle üretim merkezlerine kilit vurulmuştu. ABD bunun üzerine tüm tüketimini ithal edeceğini duyurmuştu.
Kesinti fayda etmedi
Türkiye Gazetesi'nin haberine göre, Brezilya ve Güney Kore, Türkiye'den yumurta almaya başladı. Türkiye ile 15 bin ton yumurta alımı için anlaşma yapıldı. Fakat bu durum iç piyasada fiyatları yükseltti. Bunun üzerine yumurta ihracatında fon kesintisi kararı alındı. ABD'ye ihraç edilen yumurtalarda ilk etapta 50 cent ve devamında 1,5 dolar fon kesintisi uygulandı. Bu kesinti kısmen ihracatı yavaşlattı. Fakat ülkede yumurta krizi yaşanması sebebiyle ABD alımdan vazgeçmedi. Durum böyle olunca iç piyasada fiyatlar havalandı.
Üretici - market makası da açıldı
Afyonkarahisarlı yumurta üreticisi Ramazan Öztürk, fiyatların artmasının birkaç temel nedeni olduğunu belirterek, "Kış aylarında doğal olarak tavukların verimi düşüyor. Ramazan ayı da gelince iç piyasadaki tüketim arttı. En büyük etken ise ihracat. ABD'ye olan talep hiç azalmadı. Onlar fiyatlara bakmadan ürün alıyor çünkü kendi ülkelerinde arz yetersizliği var." dedi.
Konya'da başka bir üretici Gökhan Kırman da, "Yurt dışına sattığımızda ürün iadesi, vadeli ödeme gibi zorluklar yaşamıyoruz. Peşin para alıyoruz, vergi iadesi de cabası. Ama içeriye verirsek 3-4 ay sonra ödeme alabiliyoruz, bir de ürünün iadesiyle uğraşıyoruz. O yüzden üretici doğal olarak dış pazarı tercih ediyor" ifadelerini kullandı.
İstanbul halinde esnaflık yapan Remzi Saygın da, "Üreticiden tanesi 3 liraya çıkan yumurta markette 9 liraya kadar satılıyor. Bu fark üreticiye değil, zincirdeki aracıların işine yarıyor. Burada bir fırsatçılık var. Limon ihracatı nasıl durdurulduysa, aynı uygulama yumurta için de düşünülmeli" dedi.
Yumurta vergiye takılır mı?
Öte yandan ABD'nin yeni gümrük vergi tarifesiyle birlikte Türk yumurtası da vergilendirilecek mi sorusu gündemde. Türkiye'nin yanı sıra Brezilya ve Güney Kore'den de yumurta ithal eden ABD, Türk ürünlerine %10, Brezilya'ya sıfır ve Güney Kore'ye ise %26 vergi uyguluyor.
Konuyla ilgili kesin bir karar verilmedi. ABD Tarım Bakanı Brooke Rollins, ABD Başkanı Donald Trump tarafından açıklanan yeni gümrük vergilerinin yumurta ithalatına da uygulanabileceğini belirtirken, uzmanlar yumurta fiyatlarının tekrar yükselmesine sebep olabileceğini söyledi. Uzmanlar, eğer ihracat bu hızla devam ederse, yakın gelecekte tanesi 10 lirayı aşan yumurta fiyatlarıyla karşılaşabileceğimizi belirtiyor.
Yılda 20 milyardan fazla üretim var
Türkiye'de senede 20 milyardan fazla yumurta üretimi yapılıyor. Kişi başına yumurta tüketimi ise yıllık 220 adet olup, aya vurulduğunda 18 yumurtaya denk geliyor. Rakamlardan da anlaşıldığı gibi yumurta, Türk toplumunun temel tüketim maddesi olarak öne çıkıyor. Ülkemizdeki yumurta üretim merkezleri şunlardır: Afyon, Konya, Balıkesir, Bolu, Adana, Gaziantep ve Manisa.
Yumurta ihracatı 3,5-4 milyar civarında
Türkiye, yumurta üretiminin yaklaşık %20'sini ihraç ediyor. İhracat yapılan ülke sayısı son senelerde artış göstererek %55'e yükseldi. Toplam yapılan yumurta ihracatı 3,5-4 milyar civarında.
Başlıca ihracat pazarları arasında Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Irak, Umman ve Suriye bulunuyor. 2025 senesi için ise ihracatın 500 milyon dolara çıkarılması hedefleniyor.
ABD 15 bin ton alacak
Türkiye'nin ABD'ye yumurta ihracatı, son zamanlarda önemli bir artış gösterdi. 2024 yılında, ABD'ye yaklaşık 6,2 milyon düzine (yaklaşık 74,4 milyon adet) yumurta ihraç edildi. 2025 senesi Şubat ayında başlayan yeni bir anlaşma kapsamında ise, Temmuz ayına kadar toplam 15.000 ton yumurtanın ABD'ye gönderilmesi planlanıyor. Bu miktar, yaklaşık 280 milyon adet yumurtaya denk geliyor. Bu ihracatın Türkiye'ye yaklaşık 26 milyon dolar gelir sağlaması bekleniyor. ABD, Türkiye'den alacağı yumurtayı daha da artıracağını belirtmişti.